پس از فوت فرد، اموال او به طور قهری به وراث منتقل می‌شود، اما اگر وراث می‌خواهند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، در مرحله نخست باید انحصار وراثت کنند. به این معنا که منحصر بودن آنها در ارث بردن از فرد متوفی و سهم‌الارث هر یک از آنها در دادگاه بررسی و اثبات شود.کارکرد گواهی انحصار وراثت نیز آن است که بدون انحصار وراثت، وضعیت ورثه و چگونگی تقسیم ترکه به طور رسمی روشن نمی‌شود.
وراث متوفی و اشخاص ذی‌نفع اعم از هر شخصی که منفعتی در اموال متوفی داشته باشد، می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت کند.
چنانچه وراث یا اشخاص ذی‌نفع متعدد باشند، نیازی به درخواست همگی آنها نیست و اقدام یک نفر از این افراد برای امضا و ارایه دادخواست گواهی انحصار وراثت کافی است.
ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید: «دعاوی راجع به ترکه متوفی اگرچه خواسته، دین و یا مربوط به وصایای متوفی باشد، تا زمانی که ترکه تقسیم نشده، در دادگاه محلی اقامه می‌شود که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران، آن محل بوده و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد، رسیدگی به دعاوی یادشده در صلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران، در حوزه آن بوده است.»
هم اکنون مرجع صلاحیتداری که به انجام امور مربوط به انحصار وراثت می‌پردازد، شورای حل اختلاف است.
اقدامات لازم:
۱: (دریاف گواهی فوت)
اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت، صدور گواهی فوت توسط ثبت احوال می‌باشد. مطابق قانون ایران بعد از فوت شخص، علت فوت و تاریخ فوت در سیستم الکترونیکی یکپارچه اداره ثبت احوال کشور ثبت می‌شود.
شناسنامه فرد باطل شده و گواهی فوت صادر و به یکی از وراث یا وکیل ایشان داده می‌شود. این یکی از مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت می‌باشد.
طبق ماده ۲۲ قانون ثبت احوال: وفات هرکس اعم از ایرانی یا خارجی و همچنین ولادت طفلی که مرده به دنیا آمده یا بلافاصله پس از ولادت بمیرد باید به مامور یا نماینده ثبت احوال اعلام شود. وفات ایرانیان در خارج از کشور به ماموران کنسولی محل اقامت یا به نزدیکترین ماموران کنسولی ایران یا به سازمان ثبت احوال کشور اعلام می‌شود.
گواهی فوت به یکی از اعضای خانواده، مالک مکانی که متوفی در آن فوت شده، ماموران انتظامی و کارکنان قبرستان تحویل داده می‌شود.
۲:(این گواهی رو از کجا تهیه کنیم)
برای دریافت این گواهی باید فرم مخصوص درخواست گواهی را تهیه کنید. برای تهیه این فرم باید یک از وراث یا وکیلی که وکالت انجام انحصار وراتث را دارد به شورای حل اختلاف شهری که اخرین محل اقامت فرد فوت شده بوده، مراجعه کند.
فقط توجه داشته باشید که این مسئله بسیار مهم است. بعد از دریافت فرم باید اسامی تمام افرادی که از متوفی ارث می‌برند و همچین نسبت آنها با شخص فوت شده را یادداشت کنید.
فقط توجه داشته باشید که حضور تمامی وراث در این مرحله نیاز نیست و فقط یکی از وراث (بنابر طبقات وراث) یا افراد ذی نفع در انحصار وراثت یا وکیل‌شان کافی است.
۳:( تاییده وراث:گرفتن گواهی انحصار وراثت داشتن برگه استشهادیه است)
یکی دیگر از مراحل انحصار وراثت تائید وراث است. در این مرحله باید به همراه فرمی که از شورای حل اختلاف (در محل زندگی فرد فوت شده) دریافت کرده‌اید با مدارک دیگر مانند گواهی فوت شخص، اصل و کپی شناسنامه و اصل و کپی کارت ملی همهی وراث، به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید.ی به این صورت که ۳نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند؛ دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می کند.
قانون جدید انحصار وراثت چیست؟
قانون جدیدی وجود ندارد فقط برای فوت شدگان بعد از سال ۹۵ نیاز به اخذ مالیات بر ارث برای گرفتن گواهی انحصار وراثت نیست.
مراجعه مجدد به شورای حل اختلاف
در این مرحله وکیل انحصار وراثت یا یکی از وراث به نمایندگی بقیه می‌تواند با در دست داشتن مدارکی که در ادامه ذکر می‌کنیم به شورای حل اختلاف مراجعه کند. حضور همهی وراث ضروری نیست. لیست مدارک به این صورت است:
- فرم مخصوصی که در دفتر اسناد رسمی که همهی وراث و شاهدان امضا کردند
- کپی و اصل شناسنامه همهی وراث
- کپی برابر اصل همسر فرد فوت شده
- گواهی فوت متوفی
- گواهی مالیات بر ارث
- دادخواست گواهی انحصار وراث
آیا متوفی ورثه دیگری دارد؟
در ادامه مراحل انحصار وراثت برای دریافت گواهی انحصار وراثت باید مشخص شود که آیا متوفی ورثه دیگری دارد یا خیر؟ در این مرحله مراجع قضایی بعد از بررسی اسناد و مدارک با هزینه‌ی وراث آگهی انحصار وراثت در روزنامه های کثیرالانتشار می‌دهند که در صورت وجود ورثه دیگر، به دادگاه مراجعه کند تا با بررسی ادعایش او را در لیست وراث قرار دهند.
اگر بعد از یک ماه فردی مراجعه نکند گواهی صادر می‌شود. در صورتی که متوفی در شهر بزرگی فوت کرده باشد این آگهی در روزنامه کثیرالانتشار چاپ می‌شود. در صورتی که متوفی در روستا فوت شود آگهی به صورت چاپی در جایی نصب می‌شود تا در دید همهی اهالی وراث باشد.نمونه متن آگهی انحصار وراثتآقا/خانم ………. دارای شناسنامه شماره ……. به شرح دادخواست به کلاسه ………. از این شورا درخواست گواهی حصر وراثت نموده و چنین توضیح داده که شادروان ……….. به شناسنامه شماره ………. در تاریخ ………در اقامتگاه دائمی خود بدرود زندگی گفته و ورثه حین الفوت آن مرحومه منحصر است به:
آقای………..نام پدر………تاریخ تولد……… شماره شناسنامه………. شماره ملی…….. برادر متوفیه
آقای……….نام پدر……….تاریخ تولد………..شماره شناسنامه……….شماره ملی………برادر متوفیه
آقای………نام پدر……….. تاریخ تولد……….شماره شناسنامه……….شماره ملی……….خواهر متوفیه
و جز نامبردگان ورثه دیگری ندارد.
سهم الارث هر فرد متناسب با متوفی است
این موضوع بسته به این که فرد از کدام طبقه باشد و اینکه آیا افرادی از این طبقه حضور دارند یا خیر متفاوت است. ما به چند مورد از متداول‌ترین سهم الارث‌ها می‌پردازیم.
در صورتی که متوفی فقط پدر و مادر دارد: مادر یک سوم و پدر دو سوم اموال متوفی را ارث می‌برد.
متوفی پدر (یا مادر) و یک دختر دارد: سهم پدر یک چهارم و دختر سه چهارم اموال متوفی است.
متوفی پدر (یا مادر) و یک پسر دارد: پدر یک ششم و مابقی اموال متوفی به پسر تعلق دارد.
متوفی دارای یک پسر و یک دختر است: پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.
متوفی دو دختر دارد: ارث بین آن دو نصف نفر می‌شود.
پدربزرگ و مادر بزرگ پدری و پدر بزرگ و مادر بزرگ مادری: ارث در اجداد پدری دو سوم و مادر یک سوم تقسیم می‌شود.
- سهم الارث دولتدر صورتی که متوفی ورثه‌ای نداشته باشد مراحل انحصار وراثت و دریافت گواهی انحصار وراثت کاملا متفاوت می‌شود. اگر متوفی در زمان مرگ وارثی نداشته باشد طبق نظر حاکم قانون، پس از گذشت ده سال و پیدا نشدن وارث اموال ایشان به حساب خزانه دولت واریز می‌شود و در اصطلاح سهم دولت از ارث محسوب می شود.
بر اساس ماده ۸۶۶ قانون مدنی: در صورت نبودن وارث امر ترکه متوفی راجع به حاکم است.
ماده ۳۳۵ قانون امور حسبی: اگر از تاریخ تحریر ترکه تا ده سال وارث متوفی معلوم شود ترکه به او داده می‌شود و پس از گذشتن مدت نام برده باقی مانده ترکه به خزانه دولت تسلیم می‌شود و ادعاء حقی نسبت به ترکه از کسی به هر عنوان که باشد پذیرفته نیست.
چه مواردی مانع ارث بردن می شوند؟
در عنوان قبل شرایط وراث را مطالعه کردیم در این عنوان مواردی که وراث را (چه سببی و چه نسبی) ممنوع از ارث می‌کند بررسی می‌کنیم.
قتل: به موجب قانون کسی که مورث خود را عمدا بکشد از از او ارث نمی‌برد.
کفر: کافر از مسلمان ارث نمی برد. در صورتی که فرد مسلمان از فرد کافر ارث می‌برد.
لعان: لعان یکی از اسباب جدایی زن و شوهر است و موجب می شود آنها از یکدیگر ارث نبرند. در صورتی که آقا چهار بار بر خیانت همسرش قسم بخورد و خانم چهار بار این موضوع را انکار کند لعان صورت گرفته. این دو نفر تا آخر عمر بر یک دیگر حرام می‌شوند.
روزنامه اتحاد ملت به عنوان کم هزینه ترین روزنامه کثیرالانتشار نسبت به انتشار آگهی های انحصار وراثت با گستره سراسری در سراسر ایران آماده خدمات دهی به هموطنان عزیزمان است
روزنامه کثیرالانتشار اتحاد ملت با گستر سراسری این امکان را برای همه هموطنان عزیزمان فراهم آورده است که با یک تماس تلفنی آگهی خودتان را در این روزنامه منتشر نمایید. شماره ۰۹۳۳۰۱۶۴۴۳۳ آماده پاسخگویی و راهنمایی شما عزیزان هستند.ضمنا در ساعات غیر اداره به صورت ۲۴ ساعته از طریق واتساپ می توانید با همکاران ما نیز در ارتباط باشید.
نظر خود را ارسال کنید