روزنامه اتحاد ملت

سیل یک معضل بزرگ در بسیاری از نقاط جهان است و یکی از فاجعه آمیزترین حوادث طبیعی است که هر سال رخ می دهد، حداقل یک سوم خسارات ناشی ازنیروهای طبیعی را می توان به جاری شدن سیل نسبت داد. براساس پیش بینی ها با افزایش بروز تغییرات ورویدادهای شدید آب وهوایی وهمچنین رشد سریع و ایجاد وتوسعه زیرساختها در نواحی شهری سیلاب های بیشتری را شاهد خواهیم بود.

کشور ما نیزازاین موضوع مستثنی نیست و همانطور که شاهد بودیم سیل اخیر چندین استان ازکشورمان را درنوردید دولت و مردم را غافلگیر کرد وخسارات جانی تاسف باربه همراه آب گرفتگی فضاهای عمومی و خصوصی، اختلال در حمل و نقل عمومی، تخریب زیرساخت های شهری،آسیب به سایت های تاریخی، خسارت جدی به کشاورزی و کسب و کارهای محلی …به ارزش هزاران میلیارد تومان را در پی داشت.

درادبیات عمومی مردم و مدیران به کرات شاهد به کارگیری «سیل شهری» بودیم در حالیکه عمده آب گرفتگی های شهری ارتباطی با طغیان رودخانه ها نداشت، بلکه روان آب های سطحی بود که بخاطر رویکرد ناآگاهانه شهرهای ما با اصول شهرسازی و شهرنشینی تبدیل به سیلاب شدند.

زهکشی ناکافی و جاری شدن سیل ناشی از سرریز در کانال ها یا رودخانه ها، ساخت و سازهای بی ضابطه و بدون توجه به توپوگرافی طبیعی و هیدروژِئِومورفولوژی، تغییرات کاربری زمین،ساخت وساز در دشت های پست و سیلابی در محدوده شهرها و روستاها، نادیده گرفتن مقررات زیست محیطی توسط دولت و بخش خصوصی، احداث تفرج گاهها و مزارع کشاورزی در مسیر سیلاب، عدم کشش کافی آب راههای شهری در جهت هدایت و تخلیه آب، سیستم ضعیف مدیریت پسماندو دفع بی رویه زباله های جامد، وازطرفی بی توجهی مردم به خطرات و رعایت اصول ایمنی در شرایط سیل، آماده نبودن مدیران در تصمیم گیری سریع و صحیح و امکانات ضعیف شرایط بحران، و موراد دیگر ازعوامل بحران اخیر بودند.

**امادگی همیشگی و بالا بردن تاب آوری لازمه عبور از بحران و تبدیل سیلاب به مزیت
باتوجه به پرتکراربودن سیل در ایران و پیش بینی اتفاق آن درآینده، مهم است که یاد بگیریم چگونه با کاهش پیامدهای آن درحال و آینده زندگی کنیم. این نگرانی مفهوم تاب آوری را پررنگ می کند، شهرها و روستاهای ما تنها در صورتی می توانند توسعه یابند که جامعه در برابرشوک های خارجی مقاوم باشند.

به همین دلیل متخصصان و برنامه ریزان باید تلاش کنند با مبنا قراردادن رویکردها والگوهای مختلف با تدوین برنامه ریزی های مناسب در راستای کاهش خسارات بلایای طبیعی گام بردارند، تاب آوری می تواند ضمن انعطاف پذیری وتوانایی یک سیستم یا جامعه در برابر خطر،با مقاومت و سازگاری به موقع ازطریق حفظ وترمیم ساختارها و توابع اساسی کارآمدی را افزایش دهد. دانستن اینکه سیستم‌های شهری دارای ویژگی‌های پویایی هستند و تغییرات در سطح روزانه با توجه به فناوری‌های جدید قابل مشاهده است، دیدگاه متفاوتی را برای ارزیابی آسیب‌پذیری سیل و تاب‌آوری سیل به ارمغان می‌آورد.

این امر ارزیابی تاب‌آوری سیل و آسیب‌پذیری سیل را به عنوان یکی از عوامل کانونی در فرآیند تغییر شکل محیط ساختمان، کاهش آسیب‌پذیری، آماده‌سازی جوامع شهری برای پذیرش سیل و ایجاد محیط دوست‌دار سیل قرار می‌دهد. برای اولین اقدام لازم است بر اساس اتفاقات گذشته و پیش بینی آینده، شناسنامه سیلاب استانهای کشور آماده و بر اساس قابلیت های هر منطقه برنامه ها ی علمی و اصولی اتخاذ گردد . به این امید که شاهد به حداقل رسیدن مخاطرات طبیعی در کشورمان باشیم. ادامه دارد…

سعید پایدار- پژوهشگر شهری