مرگ، مصداق همان ضرب‌المثل معروفی است که می‌گوید دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. این وعده الهی و سفر به آخرت، برای همه ما اتفاق خواهد افتاد. حتما تجربه مرگ اطرافیانمان را هم در زمان این عمر دنیایی تجربه خواهیم کرد. رسیدگی به امور اموات هم مراحل خاص خود را می‌طلبد.
هر کدام از این مراحل می‌باید در جای خود و البته با پرداخت هزینه آن صورت بگیرد. مشخص کردن تکلیف اموال کسی هم که به دیار باقی رفته است، یکی از کارهایی محسوب می‌شود که بعد از فوت یک نفر باید صورت بگیرد، مخصوصا اگر متوفی، اموال قابل توجهی هم داشته باشد. خب، قانون می‌گوید که باید تکلیف وارثان فرد فوت‌شده و سهم هر یک از آنها در اموال باقی مانده مشخص شود. این کار را اصطلاحا «انحصار وراثت» می‌گویند که احتمالا نام آن را شنیده‌اید. حالا این گواهی انحصار وراثت را چطور باید گرفت و چه مراحلی را برای دریافت آن باید طی کرد.

گام اول: فرم مخصوص را بگیرید
اولین مرحله برای دریافت گواهی حصر وراثت این است که فرم مخصوص درخواست این گواهی را تهیه کنید، از کجا؟ یک راست باید به شوراهای حل اختلاف بروید. اینکه به کدام شعبه شورا بروید هم مهم است. شما باید به شورای حل اختلاف شهری بروید که آخرین اقامتگاه متوفی بوده است. در اینجا می‌توانید فرم مخصوص را دریافت کنید. در این فرم باید اسامی افرادی که از متوفی ارث می‌برند را با مشخصات کامل و نسبت آنها با مرحوم بنویسید. کار با پر کردن همین فرم تمام نمی‌شود بلکه شما باید به ۲ محل دیگر برای تکمیل مدارک خود مراجعه کنید و دوباره با این فرم به شورای حل اختلاف برگردید.
گام دوم: وقت تأیید وراث است
در این مرحله باید سری به یک دفتر اسناد رسمی بزنید که معمولا در هر محله‌ای پیدا می‌شود. شما فرمی که از شورای حل اختلاف گرفته‌اید را به همراه گواهی فوت متوفی و همچنین اصل و کپی‌شناسنامه و کارت ملی تمام وارثان باید به یک دفتر اسناد رسمی ببرید. یادتان باشد که در این مرحله ۲ شاهد هم که وارثان را می‌شناسند باید همراهتان باشند. در حقیقت این مرحله برای این است که دفتردار، شهادت‌نامه‌ای را تنظیم کند و شاهدان با دادن امضا و گواهی، وراث متوفی را به‌طور رسمی در همان فرم مخصوص تأیید کنند. این فرم ثبت‌شده، یکی از مدارکی است که شوراهای حل اختلاف در گام‌های بعدی از شما می‌خواهند.
گام سوم: ارث هم مالیات دارد
باید تکلیف اموال و دارایی‌های فرد متوفی هم در این مرحله مشخص شود. وارثان باید فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول باقی‌مانده تهیه کنند. بعد یکی از وراث باید به اداره دارایی مراجعه کند تا تکلیف مالیات بر ارث مشخص شود. این مالیات براساس قوانینی مشخص محاسبه می‌شود که با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی می‌توانید نحوه محاسبه آن را بفهمید. فقط یادتان باشد که این مالیات براساس اینکه وراث چه نسبتی با متوفی دارند دریافت می‌شود.(در انتهای این مقاله می‌توانید با طبقه‌بندی وراث آشنا شوید.) بعد اداره دارایی به شما رسیدی می‌دهد که این رسید هم برای گرفتن گواهی انحصار وراثت لازم است.
گام چهارم: مراجعه به شورای حل اختلاف
فرم مخصوص انحصار وراثت که با امضای همه وراث و شاهدان در یکی از دفاتر اسناد رسمی ثبت شده، کپی برابر اصل شناسنامه وراث، گواهی فوت متوفی، کپی برابر اصل عقدنامه همسر متوفی، دادخواست گواهی انحصار وراثت و رسید گواهی مالیاتی یا همان مالیات بر ارث، مدارک مهمی هستند که شما باید تهیه کرده باشید و آنها را به یکی از شوراهای حل اختلاف تحویل دهید. یادتان باشد که حتما اصل شناسنامه وراث را به همراه داشته باشید. نکته دیگر هم این است که لازم نیست همگی ورثه شال و کلاه کنید و به شورای حل اختلاف بروید، یک نفر از وراث هم برای ارائه مدارک و دادخواست به شورای حل اختلاف‌برودکفایت می‌کند.
گام پنجم: مراحل بعدی بدون شما
کار صدور گواهی انحصار وراثت را از این مرحله به بعد باید به شورای حل اختلاف بسپارید. حالا نوبت همان آگهی معرفی رسیده که احتمالا در مورد آن چیزی شنیده‌اید و یا آن را در یکی از روزنامه‌ها دیده‌اید. مرجع قضایی پس از ملاحظه اسناد و مدارک که ارائه داده‌اید و با هزینه شما در یک روزنامه کثیرالانتشار، تقاضای شما را آگهی می‌کند تا اگر شخص متوفی، وارث دیگری داشته باشد با ملاحظه این آگهی به دادگاه مراجعه کند. پس از گذشت یک‌ماه از تاریخ نشر آگهی درصورتی که کسی به آن اعتراض نکند، بدون تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث، گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد.
گام ششم: معترضان چه کنند؟
۲ گروه می‌توانند به گواهی انحصار وراثت صادر شده اعتراض کنند و دادگاه هم باید با تشکیل جلسه‌ای دیگر، تکلیف را مشخص کند. یکی از کسانی که می‌تواند اعتراض کند دادستان قضایی است؛ یعنی این دادستان اگر تشخیص دهد که فرد فوت شده وارثی ندارد و درخواست ارائه شده بی‌اساس است، می‌تواند به صدور این گواهی اعتراض کند. گروه دوم هم افرادی هستند که فکر می‌کنند نامشان باید در میان وراث باشد و نیست یا گواهی انحصار وراثت به زیان آنها صادر شده است. به هر حال هر یک از این ۲ گروه باید اعتراض خود را اعلام کنند و حق دارند که از رأی دادگاه، تقاضای تجدیدنظر کنند.
گام هفتم: به‌دنبال تقسیم ارث
با داشتن گواهی انحصار وراثت می‌توانید به شکل کاملا قانونی، سراغ تقسیم ارث بروید. بانک‌ها هم با وجود این گواهی به شما اجازه برداشت از حساب شخص متوفی را خواهند داد. فقط دانستن یک نکته در این زمینه مهم است؛ یادتان باشد درصورت متعدد بودن تعداد وراث، یا باید همه در زمان طلب اموال متوفی حضور داشته باشند یا اینکه همه وراث به یکی از ورثه، وکالت رسمی و محضری بدهند که به‌دنبال جمع‌آوری اموال برود. مسلما روش دوم از نظر صرف زمان و پیگیری کارها بسیار بهتر است. ملکی هم که به نام متوفی در اداره املاک ثبت شده باشد، با ارائه گواهی انحصار وراثت، به نام همه وارثان ثبت خواهد شد.
انحصار وراثت یعنی چه؟
وقتی عده‌ای بعد از فوت یکی از نزدیکانشان انحصار وراثت می‌کنند، یعنی منحصر بودن آنها در ارث‌بردن از فرد متوفی از نظر قانونی را ثابت کرده و در ضمن دادگاه سهم‌الارث هر یک از آنها را مشخص می‌کند. این موضوع در یک برگه از طرف دادگاه بیان می‌شود که اصطلاحا به آن گواهی انحصار وراثت می‌گویند.
چند نکته درباره گواهی حصر وراثت
درصورتی که ارزش ماترک متوفی کمتر از یک میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، در جلسه فوق‌العاده با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.
اگر در زمانی که فردی فوت می‌کند، همسر او باردار باشد نمی‌توان گواهی انحصار وراثت گرفت؛ یعنی اگر بچه‌ای درصورت زنده متولد شدن از متوفی ارث ببرد، باید صبر کرد تا این بچه به دنیا بیاید.
وصیت‌نامه هم جزو مواردی است که ممکن است وضعیت تقسیم اموال متوفی را تغییر دهد اما از نظر قانون، هر کس وصیت‌نامه‌ای از متوفی دارد باید در مدت ۳ماه به دادگاهی که آگهی انحصار وراثت را منتشر کرده، تحویل دهد. پس از گذشتن این مدت هر وصیت‌نامه‌ای داده شود از درجه اعتبار ساقط است.
اگر متوفی و وارثان ساکن یک روستا هستند، نیازی نیست آگهی انحصار وراثت در یک روزنامه کثیرالانتشار منتشر شود بلکه این آگهی باید یک‌بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی آن روستا نصب شود.
کسانی که از یک فرد متوفی ارث می‌برند از نظر شرع و قانون به ۳ طبقه تقسیم می‌شوند:
وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.
وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.
وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.
اگر در هر طبقه‌ای حتی یک نفر از ورثه در حال حیات باشد سبب می‌شود هیچ ارثی به دیگر طبقات تعلق نگیرد. اگر در اصطلاحات حقوقی به کلمه «ترکه» یا «ما ترک» برخوردید بدانید که به معنی همان ارث یا دارایی فرد فوت شده است. این اصطلاح با اقتباس از آیه: «للرجال نصیب مما ترک الوالدان» به‌کار برده می‌شود. اینکه هر فرد از شخص متوفی چقدر ارث می‌برد بستگی به این دارد که فرد در چه طبقه‌ای از وراث قرار دارد.
نمونه آگهی حصر وراثت
آقای ——– دارای شناسنامه شماره —– به شرح دادخواست به کلاسه ———– از این شورا درخواست گواهی حصر وراثت نموده و چنین توضیح داده که شادروان ——– به شناسنامه شماره —– در تاریخ ——- در اقامتگاه دائمی خود بدرود زندگی گفته و ورثه حین الفوت آن مرحومه منحصر است به:
آقای ——- نام پدر: ——- تاریخ تولد: —- شماره شناسنامه: — شماره ملی: —– برادر متوفیه
آقای ——- نام پدر: ——- تاریخ تولد: —- شماره شناسنامه: — شماره ملی: —– برادر متوفیه
آقای ——- نام پدر: —— تاریخ تولد: —- شماره شناسنامه: — شماره ملی: —– خواهر متوفیه
و جز نامبردگان ورثه دیگری ندارد.
اینک پس از انجام تشریفات قانونی مراتب یک نوبت آگهی می شود تا چناچه کسی اعتراضی دارد و یا وصیت نامه سری و رسمی در اختیار دارد ظرف مدت یک ماه ارائه نماید. در غیر این صورت گواهی صادر خواهد شد و دیگر اعتراضی قبال رسیدگی نخواهد بود.
شعبه —- شورای حل اختلاف شهرستان—-
تلفن های پذیرش آگهی انحصار وراثت در روزنامه کثیرالانتشار اتحاد ملت
۰۲۱۸۶۰۵۴۱۱۸
۰۹۳۳۰۱۶۴۴۳۳
۰۲۱۸۸۹۸۲۱۳۷
۰۲۱۸۶۰۵۲۳۹۰
فکس
۰۲۱۸۸۳۹۶۱۴۹
ضمنا شماره واتساپ ۰۹۳۳۰۱۶۴۴۳۳ در ساعات غیراداری آماده پذیرش آگهی شما نیز می باشد.
نظر خود را ارسال کنید